Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz wynikającymi z niej rozporządzeniami Ministra Klimatu i Środowiska, wszystkie gminy muszą wykazać się odpowiednim poziomem recyklingu i odzysku zebranych selektywnie odpadów komunalnych, a brak ich osiągnięcia wiąże się z nałożeniem na gminę kar finansowych.
Nie ulega wątpliwości, że co roku produkujemy ogromne ilości odpadów. To cywilizacyjny uboczny aspekt naszego życia. Odpady, które wszyscy wytwarzamy, ich segregacja i zbiórka są problemem, z którym obecnie zmagają się wszystkie gminy. Dlatego pamiętajmy, że recykling zaczyna się już w naszych domach od codziennej segregacji odpadów, która jest przejawem naszej świadomości i troski o środowisko naturalne.
Czym jest selektywna zbiórka odpadów?
Przez selektywne zbieranie odpadów rozumie się zbieranie, w ramach którego dany strumień odpadów obejmuje jedynie odpady charakteryzujące się takimi samymi właściwościami i takimi samymi cechami. Od 1 lipca 2017 roku w Polsce działa Jednolity System Segregowania Odpadów (JSSO) zgodnie z którym odpady komunalne w pierwszej kolejności segregujemy na 4 frakcje papier – pojemnik/worek w kolorze NIEBIESKIM, metale i tworzywa sztuczne – pojemnik/worek w kolorze ŻÓŁTYM, szkło – pojemnik/worek w kolorze ZIELONYM, odpady BIO – pojemnik/worek w kolorze BRĄZOWYM. Odpady resztkowe, czyli te, których nie zbieramy selektywnie, powinny natomiast trafić do czarnego pojemnika.
Pojemnik lub worek poza kolorystycznym dostosowaniem do odpowiedniej frakcji odpadu powinien być również odpowiednio opisany słowami: „papier”, „metale i tworzywa sztuczne”, „szkło”, „bio” i „odpady zmieszane”. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów pojemniki oraz worki niespełniające wymagań, o których mowa powyżej należało zastąpić workami i pojemnikami spełniającymi wskazane w rozporządzeniu wymagania w terminie do dnia 1 lipca 2022 r. Kto jeszcze tego nie zrobił powinien niezwłocznie wprowadzić wymagane dostosowania.
Na czym polega recykling odpadów?
Recykling jest najbardziej preferowanym sposobem zagospodarowania odpadów w przypadku, gdy nie uda się zapobiec ich powstaniu lub przygotować ich do ponownego użycia. W uproszczeniu recykling to proces polegający na powtórnym wykorzystaniu odpadów do wytworzenia nowego produktu, zazwyczaj o takim samym lub podobnym przeznaczeniu. Dzięki recyklingowi możemy odzyskać surowce, z których m.in. powstały opakowania, które po użyciu stały się odpadami. To skuteczna metoda zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska, eksploatacji złóż naturalnych oraz ograniczenia ilości niepotrzebnych śmieci.
Aby recykling był możliwy i skuteczny trzeba zwrócić uwagę na kilka aspektów dotyczących segregacji odpadów. Im lepsze wstępne przygotowanie śmieci, tym łatwiej poddać je procesom odzysku i recyklingu. Przede wszystkim powinniśmy zwracać szczególną uwagę na tworzywo, z którego powstał odpad zanim wyląduje on w koszu na śmieci, gdyż to materiał, z którego powstał dany odpad decyduje o procesie jego przetworzenia. Najczęściej występującym problemem w procesie recyklingu jest zanieczyszczenie surowców wtórnych innego rodzaju odpadami. To bardzo ważne aby frakcje odpadów zgromadzone w poszczególnych pojemnikach lub workach, nie były mocno zabrudzone czy zatłuszczone, ponieważ uniemożliwia to ich recykling.
Większość z nas nie ma problemu z tym, aby segregować domowe odpady, ponieważ wbrew pozorom nie jest to takie trudne, jak mogłoby się wydawać. Jednak czy robimy to dobrze? Jakie opakowanie nadaje się do recyklingu? Jakie rzeczy podlegają recyklingowi i co z nich może powstać?
Po pierwsze – papier
Do niebieskiego pojemnika możemy wrzucać papier, który nie jest wilgotny, zatłuszczony, nie zawiera śladów środków chemicznych i budowlanych. Są to m.in. opakowania z papieru i kartonu, gazety, papier biurowy, książki z miękkimi okładkami, ulotki itd. Pamiętajmy, żeby wcześniej pozbyć się wszystkich elementów metalowych lub plastikowych.
Co powstaje z papierowych odpadów? Z odzyskanego papieru wytwarza się ponad 5000 różnego rodzajów produktów m.in. papier do pisania, opakowania do jajek, serwetki, patyczki do uszu, bandaże, doniczki, abażury, filtry do kawy, izolacje samochodowe i wiele innych.
Po drugie – plastik
Odpady plastikowe są najbardziej niebezpieczne dla środowiska naturalnego, ponieważ potrafią rozkładać się nawet przez kilka tysięcy lat, a w tym czasie uwalniać wiele trujących związków. Na szczęście, prawie wszystkie przedmioty z tworzywa sztucznego nadają się do przetworzenia. Zaliczają się do nich m.in.: butelki po napojach, kosmetykach, środkach czystości; wszelkie plastikowe pojemniki na żywność, nakrętki czy torby foliowe. Pamiętajmy, że przed wrzuceniem butelki należy ją odkręcić, opróżnić i zgnieść, aby zajmowały jak najmniej miejsca w worku/pojemniku.
Z przetworzonego plastiku powstają m.in.: długopisy, folie, opakowania, butelki, zabawki, buty sportowe, bluzy z polaru, torby, namioty, meble ogrodowe, ramy okienne, słupki drogowe i płyty termoizolacyjne.
Po trzecie – szkło
Szkło idealnie nadaje się do recyklingu. Oczyszczona stłuczka szklana to już nie odpad, ale cenny surowiec. Może być przetapiana tyle razy, ile trzeba i bez utraty swoich właściwości ponownie wykorzystywana w produkcji. Należy jednak pamiętać, że do pojemników na szkło wrzucamy tylko i wyłącznie szkło opakowaniowe: butelki, słoiki oraz szklane opakowania po kosmetykach. Nie wrzucamy do nich innych wyrobów szklanych, takich jak: lustra, szyby okienne i samochodowe, szklanki, kieliszki, naczynia żaroodporne, żarówki, produkty ceramiczne, wyroby z porcelany i fajansu, misek, talerzy czy zniczy. Szkło pochodzące z wymienionych wyżej wyrobów i szkło opakowaniowe różnią się od siebie składem chemicznym i temperaturą topnienia. Nie mogą być więc przetapiane razem w piecach przeznaczonych do przerabiania stłuczki opakowaniowej pochodzącej z selektywnej zbiórki.
Jak można ponownie użyć szkła?
Można z niego otrzymać przede wszystkim nowe butelki i opakowania ale także pojemniki szklane, blaty kuchenne, kafelki, izolacje ścian.
Po czwarte – metal
A dokładniej aluminium, czyli materiał, który podobnie jak szkło można wielokrotnie przetwarzać bez strat na jakości. Aluminium jest jednym z najbardziej wartościowych i użytecznych materiałów, jakie możemy wykorzystywać w produkcji. Jest elastyczne, trwałe, lekkie i nie rdzewieje. Do recyklingu nadają się puszki po napojach i konserwach, folie kuchenne i inne aluminiowe opakowania. Co możne powstać z przetworzonego metalu? Odzyskiwane aluminium używane jest do produkcji nowych opakowań, elementów pojazdów, wykorzystywane jest także w produkcji sprzętów elektronicznych.
Po piąte – bioodpady
Bioodpady to odpady organiczne powstające w naszych domach z resztek jedzenia lub roślin. Ulegają one naturalnemu procesowi rozkładu (biodegradacji). Wybrane resztki organiczne można wykorzystać do produkcji kompostu, który zwiększa żyzność gleby lub produkcji biogazu, z którego można wytworzyć energię elektryczną.
Pamiętajmy, że kompostowanie we własnym zakresie w kompostowniku przydomowym to najbardziej ekologiczna forma zagospodarowania bioodpadów.
Selektywna zbiórka odpadów komunalnych prowadzona przez mieszkańców gminy jest ściśle powiązana z osiąganymi przez gminę poziomami recyklingu. Im lepsza segregacja odpadów tym większe szanse na spełnienie wymogów ustawowych. Rozdzielając odpady już na poziomie gospodarstwa domowego ograniczamy ilości odpadów trafiających na składowiska, odzyskujemy surowce nadające się do ponownego użytku lub przetworzenia i wykorzystania przy produkcji nowych materiałów, ograniczamy zużycie surowca naturalnego, oszczędzamy zużycie energii oraz ograniczamy ilość zanieczyszczeń trafiających do atmosfery. To ogromne korzyści dla środowiska naturalnego. Warto więc przeanalizować swoje nawyki w zakresie pozbywania się odpadów powstających w naszych domach i być może zamienić je na bardziej ekologiczne.
Opracowanie: Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Urzędu Miejskiego w Andrychowie